De nachtmerrie van Pieter Omtzigt

In de jaren '70 waren mijn kantoor en audiovisueel productiebedrijfje gevestigd in een bijzonder pand aan de Vecht tussen Loenen en Vreeland. Op een steenworp afstand van de "Gooise Matras". Alwaar tal van bekende Nederlanders met ervaring in het inspreken van commentaar, dialogen en zelfs radiohoorspelen inhuurbaar waren. Voor muziek, video en TV moesten we naar één van de grotere studio's of het NOS-complex. Nu Mediapark geheten. Ons pand leende zich niet alleen voor regie en montage van beeld- en geluidsopnamen, maar was ook perfect voor presentaties en bijeenkomsten met cliënten, vakgenoten en vrienden. Soms alles door elkaar. Ging altijd goed. Onze vaste cateraar Koos dreef een klein culinair restaurant in Breukelen en zorgde voor een gemoedelijke sfeer. 

Zo'n bijeenkomst vond ook plaats op verzoek van de toenmalige CDA-fractie van de provincie. Waarin Karla Peijs, niet geheel toevallig, toen juist haar bewonderenswaardige carrière begon. Daarbij vroeg men mij om bij die gelegenheid iets leerzaams te vertellen over politiek en publiciteit. Ook wel om dat bezoek financieel te kunnen verantwoorden. Terecht naar bleek, want de invloed van het onderbewuste - waar wij dagelijks mee te maken hadden - werd door politici grotelijks onderschat. En met Pieter Omtzigt is dat er bepaald niet beter op geworden.

Toentertijd ging ik uit een soort van politieke afkeer nooit ter stembus. Daarmee begon ik dan ook mijn verhaaltje. En had, zoals te verwachten was, op slag de volle aandacht. Ik werd terstond bekogeld met de bekende argumenten zoals daar zijn: Dan gaat uw stem naar de grootste partij. Democratische waarden zijn kennelijk niet aan u besteed. Eigenlijk hebt u geen recht op deelname aan de maatschappij… enzovoort. Het tegenargument, dat je als ondernemer en privé persoon behoorlijk wat bijdraagt aan de schatkist en dus aan hun inkomen, heb ik voor de lieve vrede toen maar voor me gehouden. Je bent gastheer of je bent het niet.

Nadat de eerste verontwaardiging verstomd was en ik het woord weer terug had, projecteerde mijn technicus onze imago-visie op het grote cinemascherm. Ik vertelde dat tussen de 80 en 90 procent van de kiezers totaal niet of nauwelijks geïnteresseerd was in programma's, maar partij koos op basis van sympathie of antipathie jegens personen. Voor het CDA betrof dat in die tijd Dries van Agt, die regelmatig in het Scheveningse Promenadehotel een goede maaltijd genoot samen met Hans Wiegel. Die onderonsjes maakten regeren wat makkelijker, want dat kwam toen nog op de eerste plaats. En  het land voer daar dan ook wel bij. Doch dit terzijde. Maar op poppetjes stemmen, dat gebeurt nog steeds. Daarin zit 'm dan ook de crux die Pieter Omtzigt nu de das om doet. Want wat is het geval? Pieter is misschien wel de laatste idealist in de politiek en daar moeten ze in Den Haag, sinds Rita Verdonk, niets meer van hebben. 

Zelfs niet nu Pieter vol overtuiging en mededogen opkwam voor de slachtoffers van een ongekend ambtelijk gerelateerd schandaal dat sindsdien bekend staat als de "toeslagenaffaire". Met als verbijsterend gevolg dat de politiek in de eerste plaats van dat lastige insect af wilde. Maar een onverwachte windvlaag redde niet alleen Pieters' politieke carrière maar ook dertig duizend aan de schandpaal genagelde burgers. Uit de tas van Kajsa Ollongren (mooie naam trouwens maar helaas niet erg Hollands) wapperden een paar confidentiële stukken terwijl een vakbekwame fotograaf juist op dát moment zijn camera in 'close-up' en op 'repeat' had staan. Binnen 24 uur wist heel Nederland dat enkele kabinetsleden het dubieuze plan hadden opgevat om Pieter per direct en vooral geruisloos op een zijspoor te rangeren. Voor zijn welzijn was dat bij nader inzien toch beter geweest. 

Intussen gaven die verwaaide papieren wel klip en klaar aan hoe hard en meedogenloos je je in de hedendaagse politiek moet kunnen opstellen. En die eigenschap miste Pieter ten ene male. Het ontbrak hem aan zelfvertrouwen, overtuigingskracht en manipulatiedrang, terwijl z'n zenuwen prompt te hoop liepen zodra hij een journalist in beeld kreeg. Als gevolg daarvan zag je hem voor elke camera in soort van verstilde paniekmodus schieten. Zo van: waarom overkomt míj dit allemaal? Ik wilde alleen maar die 30 duizend getroffen mensen helpen… Want Pieter lééfde niet, maar wérd geleefd. Draai het sleuteltje om en de pop begint te lopen. Alle ingrediënten voor een forse burn-out. En die kwam er dan ook: slachtoffer nummer dertig duizend en één.

Ongetwijfeld is Pieter dan ook niet zelf de motor geweest voor het oprichten 'zijn' partij. Met zijn bescheiden kwaliteiten zou hij niet eens op het idee zijn gekomen van een Nieuw Sociaal Contract. Kortweg NSC. Hoe onmogelijk wil je het hebben? Stel je voor dat ons Haagse Hopje opeens het Nieuw Productief Zuigtablet zou heten… Maar goed. De NSC dus. Nee, en zeker niet de NSB...

Eigenlijk had dus nog geen sterveling een duidelijk beeld van deze goedbedoelende idealist. Alleen van zijn menslievende, doch politiek ongewenste inborst. Laat staan van zijn lijfelijke aanwezigheid en optreden. Dit totaal in tegenstelling tot z'n collega van de BBB: Caroline van der Plas, die zonder de NSC vrijwel zeker ook Geert Wilders achter zich had gelaten. Caroline heeft alles wat uitgerekend Pieter niet heeft: een fabuleus geheugen met exacte getallen tot achter de komma, een slim en snel reactievermogen, een oprecht en nuchter overkomend optreden, weet direct wat ze wel of beter niet kan zeggen, is dominant of meegaand naarmate ze inschat wat in die situatie beter uitkomt en door niets of niemand van haar stuk te brengen. Als kers op de taart ondervindt Caroline qua vormgeving en kleding, gelijk Angela Merkel, een perfecte aansluiting bij de gemiddelde kiezer. Alleen dat laatste maakt haar, op het zichzelf overschattend Binnenhof, voorlopig minder geschikt als premier. Al gauw bleek dat ze daar ook absoluut geen trek in had en koos heel verstandig voor een, bovendien voor mannen wat aantrekkelijker, 'Running Mate'. In casu Mona Keijzer.

Intussen was Pieter vast en zeker op cursus en training gestuurd ter ontwikkeling van een beter zelfbeeld, presentaties voor camera en voor een groot publiek als vastberaden overkomende woordkeuze. Doch je kunt een kat niet leren blaffen en dat voelt de kiezer haarfijn aan. Toen dan ook plotseling ene 'menéér' Omtzigt, in stemmig blauw pak met wit overhemd en das, klaar leek voor het échte werk, en zijn partij intussen al zoveel zetels had, vielen zijn aangeleerde glimlach en krampachtig optreden (kijk naar die mond en die ten onrechte als hooghartig ervaren glimlach) behoorlijk tegen. Dit alles en niets anders verklaart het verlies aan populariteit van deze Partij Haagse Hopjes. En niets zal de coalitie nog kunnen redden. Zeker niet de van oorsprong Koerdische Dilan Yesillgös Zegerius (what's in this name in Klompenland...) met haar ondoorgrondelijke gazellen-ogen en een mond gelijk een omgevallen leesteken. Hoe kan de ervaren VVD daar ooit aan zijn begonnen? Gezapigheid en zelfoverschatting? Ik denk van wel. Kortom, ondanks de onverwachte kwaliteiten van een topambtenaar als Dick Schoof is dit kabinet gedoemd als een ruziënde nachtkaars de vergetelheid in te gaan. En zorgen ze daar zelf niet voor dan doet de oppositie dat wel. Want afkraken, beschuldigen en beentje lichten is belangrijker dan regeren. Vraag maar aan Frans Timmermans. Als het aan hem ligt hoeft Wilders niet eens aan een wederopstanding te dénken. Ook al heeft hij de laatste verkiezingen glansrijk gewonnen. De poppetjes hebben zich gepresenteerd en zijn afgedankt. Dat laat zich niet meer terugdraaien. Chaos en besluiteloosheid vieren hoogtij. De Pers smult. En dat is precies waar ons losgeslagen polderlandje in dit huidige en onstabiele tijdsgewricht écht NIET om zit te springen! 

NB. Nu de cadeaus zijn uitgepakt en in alle opzichten tegengevallen, kan Nederland eigenlijk niet anders dan opnieuw ter stembus gaan. Met de negatieve ervaringen als leidraad hoe het NIET moet. Dat schijnt in Zuid Korea ook te kunnen. We wachten het af...